Motywacja – klucz do sukcesu!

W listopadowym artykule o wypaleniu przedstawiłem naukowe podejście do tego problemu, definicję, źródło oraz czynniki wypalenia (Link do artykułu). Najważniejszy wniosek jest taki, że wypalenie jest czymś normalnym, co dotyka każdego i dlatego niezmiernie ważne jest, aby dobrze sobie z tym radzić. I tak w artykule postaram się przedstawić aspekty, które odgrywają rolę przy procesach motywacyjnych pozwalających lepiej radzić sobie w sporcie.

Narastające wypalenie w sporcie powoduje spadek motywacji. Ta z kolei przez wielu uważana jest jako podstawowe przygotowanie psychiczne zawodnika. Motywacja dzieli się na wewnętrzną i zewnętrzną. Wewnętrzna opiera się na osobistych motywach zawodnika, tym co sprawia mu przyjemność i jest wartością samą w sobie. Z kolei zewnętrzna opiera się na nagrodach lub nakazach z zewnątrz. Ważne jest, że wraz ze wzrostem motywacji wzrasta skuteczność działania, ale tylko do pewnego poziomu! Po jego osiągnięciu, jakość obniża się. Czyli wtedy im wyższy poziom pobudzenia, tym niższa efektywność. I to należy mieć na uwadze. Istotne jest również, że przy zadaniach łatwych najwyższa sprawność jest możliwa do osiągnięcia przy wysokiej motywacji, natomiast dla zadań trudnych wysoka motywacja nie jest aż tak konieczna. 

Motywacja osiągnięć
Mamy z nią do czynienia w obliczu współzawodnictwa. Składają się na nią cechy osobowości, czynniki środowiskowe i wzorce kulturowe. Niezwykle ważna jest ocena cech osobowości zawodnika pod kątem ewentualnych zaburzeń celem optymalizacji motywacji i samego treningu. Na przykład zawodnik z wysokim poziomem lęku, brakiem wiary we własne umiejętności, bojący się oceny innych, na pewnym poziomie może nie wykonać zadania mimo dobrego wyszkolenia. Występuje u nich demotywujący lęk. Badania pokazują, że zawodnicy z wysokim motywem obawy przed porażką podejmują wyzwania dopiero, gdy prawdopodobieństwo powodzenia wynosi powyżej 90%. Praca z takimi zawodnikami powinna polegać zatem na redukcji lęku, zwiększaniu pewności siebie i szukaniu odpowiednich zasobów redukujących obawy przed porażką. Bandura wskazuje pewność siebie jako najważniejszy składnik motywacji. Ta z kolei jest kształtowana przez pozytywne odczucia związane z dyscypliną oraz uznanie ze strony innych.   

Wyznaczenie celu
Właściwe wyznaczenie i gradacja celów ustalownych przez samego zawodnika okazuje się być istotnym czynnikiem zwiększającym motywację. Wcześniej potrzebne jest przygotowanie planu realizacji i sposobu ewaluacji. Przydatne jest również sporządzenie mniejszych celów prowadzących do głównego. Wykazano, że wyczynowcy odnoszą największe korzyści właśnie z technik ustalania celów. 

Nastawienie
Wyróżnić można nastawienie na zadania i na współzawodnictwo. Nastawieni na zadania są skupieni na poprawie własnych umiejętności i nie przeżywają istotnie porażek, szukając lepszych rozwiązań. Ci nastawieni na współzawodnictwo źle znoszą porażki i to może negatywnie działać na dalsze poprawy wyników, które służą podniesieniu samooceny. W tym przypadku istnieje ryzyko spadku motywacji i dlatego należy przesuwać nacisk na zadaniowe podejście do problemów.

Podsumowując, motywacja stanowi niezwykle istotną część przygotowań w życiu sportowca. Każdy zawodnik posiada zespół cech, które mogą stwarzać dla niego większy potencjał do osiągnięcia sukcesu sportowego niż u innych, jednak nic nie zastąpi pracy, którą należy wykonać nad sobą i wspólnie z bliskimi.
 

W artykule korzystałem ze skryptu referatu dr n. med. Piotra Wierzbickiego i dr n. med. Marcina Domżalskiego z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi wygłoszonego podczas konferencji Nowoczesne Technologie w Medycynie Sportowej – Zdrowie zawodnika największą wartością (24-25 X 2013 r., Łódź).